VHO- Sau ngày phục viên trở lại địa phương với cuộc sống đời thường, CCB Nguyễn Đăng Khoa (xã Tây Giang, Tây Sơn, Bình Định) với tâm nguyện “sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”, đã dốc sức miệt mài hơn 20 năm qua đi tìm hài cốt liệt sĩ.

 Ông Nguyễn Đăng Khoa thắp hương cho đồng đội tại nghĩa trang liệt sĩ…

Với sự cống hiến không mệt mỏi, ông được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong việc phối hợp tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Năm 1982, ông Khoa tham gia chiến trường Campuchia thuộc Sư đoàn 307, chiến đấu tại tỉnh Preah Vihear giáp biên giới Thái Lan. Tháng 5.1985, ông được phục viên trở về địa phương và từ năm 2005 đến nay ông làm Phó Chủ tịch Hội CCB xã Tây Giang.

Dù đã hẹn trước nhưng chúng tôi vẫn phải đợi ông Khoa trong nhiều giờ, bởi hôm đó (ngày 25.7) ông bận đưa một gia đình liệt sĩ ở tận Bình Phước vào nghĩa trang vì “tâm linh” mách bảo có thân nhân của họ đang nằm ở nghĩa trang Bình Giang. Những trường hợp thân nhân liệt sĩ tìm đến ông nhờ hỗ trợ như thế là thường xuyên. Tự nhận mình là người bận rộn vì trong suốt 21 năm qua, trong giấc ngủ ông cũng thao thức, day dứt về những người đồng đội còn nằm lại nơi chiến trường xưa nhưng đến nay vẫn chưa tìm thấy. Khi được hỏi cơ duyên nào đã đưa ông đến với việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, ông bộc bạch: “Là vì trách nhiệm, trách nhiệm của một người lính với đồng đội của mình, trách nhiệm của người lính với những người đã hy sinh bảo vệ quê hương đất nước”.

Ông nhớ lại: “Tôi từng có những ngày tháng sát cánh cùng đồng đội để chiến đấu chống Pol Pot ở chiến trường Campuchia. Những năm tháng đó có lúc hào hùng, có cả những thương đau. Mình may mắn về được, còn những anh em khác đã ở lại “đất bạn” mãi mãi, khiến mình rất nặng lòng”. Có người nói ông gàn dở khi tự mình gom góp tiền bạc để làm công việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, nhưng ông vẫn lặng lẽ kết nối, lặng lẽ đi tìm mộ liệt sĩ. Bởi hơn ai hết, đã từng là người lính, ông hiểu những mất mát của những người thân, gia đình họ. Và cứ thế, những hành trình tìm kiếm mộ liệt sĩ của ông ngày càng dài ra.

Ông bắt đầu công việc từ năm 2002, lúc đó ông làm Chi hội trưởng CCB thôn Thượng Giang, rồi làm Phó chủ tịch Hội CCB xã Tây Giang. Ông cho biết, lúc bắt đầu đi tìm hài cốt liệt sĩ không có nhiều người ủng hộ lắm, kể cả người thân vì cho rằng ông “ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng”. Tuy vậy, khi nhận được thông tin từ người dân, từ đồng đội ông lập tức lên đường cùng những người trong đội tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của địa phương. Đến nay, sau hơn 20 năm làm công việc này, ông không nhớ là mình đã tìm được bao nhiêu hài cốt liệt sĩ và cũng không nhớ hết là đã kết nối được bao nhiêu thân nhân của liệt sĩ. “Mỗi lần mình tìm được hài cốt liệt sĩ là cảm thấy vui lắm, mừng hơn bắt được vàng. Còn có những lúc mình đi đào bới, tìm kiếm cả ngày trời mà không thấy gì, tôi thấy tội cho người thân của liệt sĩ, mình chạnh lòng lắm”, ông Khoa tâm sự. Trong hàng trăm chuyến đi không phải lần nào cũng tìm được hài cốt liệt sĩ, có những lần trở về trắng tay. Thế nhưng ông tâm niệm, không cho phép mình dừng lại.

 … và bên Bằng khen của Bộ Quốc phòng

Trong muôn vàn chuyến đi của ông, mỗi chuyến đi là một kỷ niệm. Nhưng câu chuyện tìm được thân nhân của liệt sĩ Trương Công Thanh (quê Tây Sơn, hy sinh năm 1984 tại chiến trường Campuchia) cách đây khoảng 10 năm, là kỷ niệm đáng nhớ nhất. Bởi trong câu chuyện này, ngoài sự nỗ lực của những người trong cuộc thì dường như còn có một sự may mắn nào đó. Ông kể, vào thời điểm đó, mặc dù cùng Thiếu tướng Nguyễn Trọng Huy (nguyên Phó Tư lệnh Quân khu 5, người từng coi chiến sĩ Trương Công Thanh như “lính ruột”) dành nhiều thời gian tìm kiếm nhưng mãi không có kết quả. Sau rồi, vào một buổi trưa khi ông đang chợp mắt nghỉ thì trong đầu lại xuất hiện hình ảnh liệt sĩ Thanh. Bừng tỉnh, ông chạy xe máy xuống Phòng LĐ,TB&XH huyện Tây Sơn nhờ cán bộ lục tìm hồ sơ về người này.

“Sau khi xác định được chính xác liệt sĩ Thanh quê ở xã Tây Phú, mình tức tốc chạy vào xã hỏi thăm nhiều người và tìm được nhà của người em ruột của liệt sĩ Trương Công Thanh” ông Khoa nhớ lại. Khi nghe tin có gia đình liệt sĩ về địa phương để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ hay thông tin về mộ liệt sĩ, ông đều đến liên hệ ngay, bất kể mưa hay nắng. Bởi vậy có những đợt ông và tổ tìm kiếm đã xác định đúng vị trí nhiều mộ liệt sĩ để cơ quan chức năng quy tập quy mô lớn như ở gò Dúi Dùi (thôn Tả Giang 1, xã Tây Giang), gò Me (thôn Trung Sơn, xã Tây Thuận). Và trong những cuộc tìm kiếm của mình, người lính già đã giúp đưa 5 hài cốt liệt sĩ thuộc Sư đoàn 968 về Bình Phước để an táng.

Điều trăn trở nhất của ông Khoa hiện nay là còn 18 ngôi mộ liệt sĩ của Sư đoàn 968, Sư đoàn 3 Sao Vàng chưa xác định được danh tính. Trong những năm qua, ông đã phối hợp cùng nhiều đoàn tìm kiếm hài cốt liệt sĩ và thử nhiều cách khác nhau nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả. “Đây là điều mình cảm thấy trăn trở nhất vì thế đang tích cực phối hợp với Tổ tình nguyện tìm kiếm hài cốt của CCB Vũ Đình Luật (nguyên cán bộ Sư đoàn 968) làm tổ trưởng để tìm kiếm thông tin, xác định danh tính kết nối với thân nhân, đưa các anh trở về với gia đình, trở về đất mẹ” ông Khoa nói.